Xơ vữa động mạch là căn bệnh có thể xuất hiện ở mọi nơi trong cơ thể. Tuy nhiên tác động nguy hiểm nhất là khi bị xơ vữa động mạch não và động mạch nuôi tim. Đối tượng người mắc bệnh thường là người lớn tuổi tiêu thụ lượng cholesterol cao. Có thể là do chế độ ăn uống không khoa học, đặc biệt là những loại thức ăn là nội tạng động vật, thịt đỏ và các loại mỡ. Bên cạnh đó cũng cũng có một phần nhỏ bệnh nhân mắc bệnh do di truyền. Hôm nay chúng tôi xin gửi đến bạn đọc bài viết ‘Phòng tránh xơ vữa động mạch ở người già’.
Nguyên nhân căn bệnh xơ vữa động mạch
- Xơ vữa động mạch có thể gặp mọi nơi trong cơ thể nhưng nguy hiểm nhất là động mạch nuôi tim (động mạch vành), động mạch não.
- Nguyên nhân chính gây nên xơ vữa động mạch là cholesterol trong máu tăng cao (bình thường cholesterrol trong máu < 5,2mmol/l), đặc biệt là tăng cao LDL- C cholesterol xấu).
- Bình thường LDL-C trong máu <3,4mmol/lít (<130mg/dl). Khi dư thừa LDL-C thì xuất hiện hiện tượng tích tụ lớp mỡ trong lòng động mạch hoặc giảm HDL–C cholesterol tốt).
- Người ta nghiên cứu và tổng kết thấy rằng nguyên nhân của sự gia tăng cholesterol máu. Lệ thuộc rất nhiều vào chế độ ăn. Ví dụ như ăn quá nhiều mỡ động vật; ăn quá nhiều thức ăn có chứa cholesterol như phủ tạng động vật; thịt có màu đỏ, tôm; trứng, dầu dừa, mỡ các loại động vật như mỡ lợn, mỡ trâu bò; mỡ cừu, mỡ gà… trứng, bơ, sữa toàn phần (là những thực phẩm có dầu mang nhiều axit béo bão hoà). Hoặc có thể hay gặp ở người có chế độ ăn dư thừa năng lượng gây béo phì.
- Thống kê cũng cho thấy tăng cholesterol có thể có tính chất gia đình (di truyền). Hoặc do mắc một số bệnh như suy giáp trạng. Hội chứng thận hư, đái tháo đường, một số bệnh gây rối loạn protein máu (đau tuỷ xương…).
- Ở những người do thiếu vận động hoặc ít vận động như ngồi bàn giấy nhiều giờ; nhiều ngày, công việc lao động bắt buộc ngồi lâu như thợ may, người đánh máy… lại ăn chế độ nhiều đạm, nhiều mỡ khiến cho năng lượng tích tụ lại thành mỡ. Tăng lượng cholesterol xấu và giảm lượng cholesterol tốt.
Bệnh có biểu hiện âm thầm nhưng nguy hiểm
Bệnh xơ vữa động mạch có tính chất từ từ và xảy ra trong một thời gian. Nếu không phát hiện kịp thời thì mới có các triệu chứng điển hình. Bệnh xơ vữa động mạch ở người cao tuổi (NCT) là một bệnh âm thầm nhưng rất nguy hiểm. Trong giai đoạn đầu của bệnh có rất ít triệu chứng. Vì vậy, NCT cần được khám bệnh định kỳ và làm xét nghiệm máu. Để biết có tăng cholesterol máu hay không.
Khi làm xét nghiệm cần lưu ý xét nghiệm cholesterol toàn phần (cholesterol), cả cholesterol tốt và cholesterol xấu. Ngoài ra, cũng nên kiểm tra đường máu lúc đói và đo huyết áp định kỳ. Khi đã được bác sĩ khám bệnh cho kết luận bị tăng huyết áp. Thì NCT càng cần kiểm tra huyết áp thường xuyên. Và dùng thuốc đều đặn theo đơn của bác sĩ. Không tự ý đổi thuốc, ngừng thuốc làm giảm huyết áp khi chưa có ý kiến của bác sĩ khám bệnh cho mình.
Đối với đường huyết, khi có kết luận của bác sĩ khám bệnh. Thông qua xét nghiệm máu lúc đói và làm nhiều lần là bị đái tháo đường. Thì cần tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ khám bệnh. Không nên quá lo lắng làm ảnh hưởng đến sức khoẻ nói chung. Và làm tăng bệnh đái tháo đường, bệnh xơ vữa động mạch. Khi mắc đái tháo đường thì NCT nên chuẩn bị cho mình một máy đo đường huyết tự động. Để vừa theo dõi đường huyết tốt vừa tránh mất thời gian đi khám bệnh.
Phòng ngừa đột quỵ ở bệnh nhân xơ vữa động mạch như thế nào?
Không hút thuốc lá, rựu bia
Hút thuốc lá làm tăng gấp đôi nguy cơ đột quỵ. Hít khói thuốc lá từ những người hút thải ra cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ. Ngưng hút thuốc lá là biện pháp hiệu quả nhất và ít tốn kém nhất để ngăn ngừa tiến trình xơ vữa động mạch. Bạn cần quyết tâm bỏ hút thuốc lá và tránh xa khói thuốc lá. Nếu không phải là người hút thuốc.
Uống nhiều bia rượu có thể làm tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu. Mỗi người không nên uống quá 2 đơn vị rượu mỗi ngày đối với nam. Và 1 đơn vị rượu đối với nữ. Điều đó có nghĩa một ngày nam giới không nên uống quá 2 lon bia hoặc 300 ml rượu vang hoặc 60 ml rượu mạnh; còn nữ giới thì không uống quá một nửa số lượng đó.
Tập thể dục phòng tránh xơ vữa động mạch
Hoạt động thể lực thường xuyên giúp cải thiện cân nặng, huyết áp, mỡ máu và đường huyết. Từ đó giảm xơ vữa động mạch. Các hiệp hội chuyên ngành khuyến cáo mỗi người cần vận động cường độ trung bình ít nhất 150 phút mỗi tuần (30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày mỗi tuần). Bạn có thể chọn lựa chế độ luyện tập phù hợp với khả năng gắng sức của mình. Bắt đầu từ các hoạt động cơ bắp như đi bộ nhanh.
Chế độ dinh dưỡng lành mạnh
Chế độ ăn lành mạnh có thể giảm nguy cơ đột quỵ. Kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu và cân nặng. Bạn hãy ăn nhiều rau quả (200 gram/ngày), trái cây tươi (200 gram/ngày) và ngũ cốc mỗi ngày, chọn thức ăn nhiều chất xơ, ăn nhiều cá (ít nhất 1-2 lần/tuần). Chế độ ăn nhiều chất béo cần được giảm. Bằng cách giảm sử dụng mỡ động vật, bơ thực vật; sữa béo nguyên kem, lòng đỏ trứng, phủ tạng động vật (gan, thận, óc, lá lách …), thức ăn chiên rán sẵn, thức ăn nhanh …
Bệnh nhân đái tháo đường cần hạn chế các thực phẩm có chỉ số đường huyết cao. Các chất đường ngọt như đường mía, mật, mứt, kem, sôcôla, bánh ngọt, kẹo, trái cây khô, trái cây ngọt (nho, xoài, nhãn, sầu riêng …), nước ngọt …
Kiểm soát huyết áp
Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ hàng đầu của đột quỵ. Nếu không được kiểm soát tốt, tăng huyết áp có thể gia tăng 4-6 lần nguy cơ đột quỵ. Bệnh nhân tăng huyết áp cần được giảm huyết áp xuống dưới trị số 140/90 mmHg bằng cách dùng thuốc hạ áp và điều chỉnh lối sống như giảm ăn mặn, tập thể dục, không hút thuốc lá, tiết chế rượu bia, hạn chế căng thẳng, lo âu …
Kiểm soát đường huyết
Đái tháo đường có thể gia tăng 2-4 lần nguy cơ đột quỵ. Bệnh nhân đái tháo đường cần được kiểm soát đường huyết đạt mục tiêu bằng thuốc, chế độ ăn và vận động thể lực. Nếu chưa mắc đái tháo đường, bạn cần khám sức khỏe định kỳ để tầm soát đái tháo đường.
Kiểm soát mỡ máu
Quá nhiều mỡ xấu có thể làm tiến triển xơ vữa động mạch, dẫn đến đột quỵ và nhồi máu cơ tim. Giữ các trị số mỡ máu của bạn trong giới hạn bình thường bằng chế độ ăn, tập thể dục và thuốc hạ mỡ máu.
Sử dụng thuốc
Để phòng ngừa tiên phát đột quỵ, bác sĩ có thể xem xét kê đơn aspirin cho một số người lớn 40 – 70 tuổi có nguy cơ tim mạch cao nhưng nguy cơ xuất huyết thấp khi dùng thuốc này. Nếu bạn đã bị đột quỵ, hãy nhớ sử dụng đều đặn thuốc để phòng ngừa thứ phát. Các nghiên cứu ghi nhận ít nhất 25% bệnh nhân đột quỵ ngưng sử dụng một hoặc nhiều thuốc trong vòng 3 tháng. Điều này thực sự nguy hiểm vì bạn có thể tái phát đột quỵ.
Tóm lại, đột quỵ là bệnh lý gây ra tử vong hàng đầu ở nước ta cũng như để lại nhiều di chứng tàn tật cho người bệnh. Đa số đột quỵ xảy ra ở bệnh nhân có xơ vữa động mạch.
Nguồn: hongngochospital.vn